Tachograf jest urządzeniem, które już od dłuższego czasu odgrywa kluczową rolę w monitorowaniu czasu pracy kierowców i prędkości pojazdów. W przypadku busów i autobusów, zwłaszcza tych wykorzystywanych do transportu pasażerów, tachograf staje się więc niezbędnym narzędziem do utrzymania bezpieczeństwa na drodze oraz zapewnienia przestrzegania przepisów dotyczących czasu pracy i odpoczynku kierowcy. Poniżej przyjrzymy się tachografowi w busie. Omówimy również kluczowe informacje na temat korzystania z tego urządzenia, by uniknąć niepotrzebnych problemów.

Czym jest tachograf cyfrowy?

Wszyscy nowi kierowcy i przedsiębiorcy, którzy rozpoczynają swoją działalność związaną z transportem, są zobowiązani do dokładnej znajomości przepisów związanych z tachografem cyfrowym. Jest to bowiem nowoczesne urządzenie pomiarowe, które zastępuje tradycyjne tachografy mechaniczne i rejestruje wszystkie niezbędne informacje związane z prowadzeniem pojazdu. Dzięki technologii cyfrowej tachograf rejestruje dane dotyczące czasu pracy kierowcy, prędkości, dystansu oraz innych istotnych informacji. Tachograf cyfrowy jest ponadto wyposażony w kartę kierowcy, która umożliwia personalizację danych dla każdego kierowcy, prowadzenie precyzyjnych rejestrów oraz łatwe odczytywanie zgromadzonych informacji.

Stosowane wcześniej tachografy analogowe posiadały jedną zasadniczą wadę – łatwo w nich było manipulować danymi. Dlatego też w celu zapobiegania oszustwom, narażającym na niebezpieczeństwo zarówno kierowcę, pasażerów, jak i innych uczestników ruchu drogowego, wprowadzono obowiązek posiadania tachografów cyfrowych. W nich dane kierowcy są o wiele dokładniejsze oraz zostają zapisane w formacie cyfrowym. Ponadto ich dużym atutem jest łatwa obsługa i możliwość dopasowania do obowiązujących obecnie przepisów.

Tachograf w busie – o czym należy pamiętać przed pierwszym wyjazdem?

Zanim wsiądziemy do busa i zaczniemy karierę w transporcie, najpierw musimy wyrobić Kartę Przedsiębiorcy. Taki wniosek składamy do Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych i oczekujemy około 3 tygodnie. Dlatego też warto pamiętać o tym obowiązku nieco wcześniej, by na czas dokonać pierwszego przewozu. Ponadto po wydaniu karty należy za jej pomocą zablokować tachograf cyfrowy na swoją firmę poprzez włożenie owej karty do urządzenia – jest to obowiązek niezależny od tego, czy mówimy o busie z przyczepą, busie większej firmy, gdzie jesteśmy tylko kierowcą, czy też busie prywatnym.

Przed pierwszym wyjazdem na trasę, w ciągu 14 dni od wydania dowodu rejestracyjnego musimy jeszcze skalibrować tachograf w przeznaczonym do tego celu warsztacie. Jeśli spełnimy już wszystkie te obowiązki, to pozostaje nam jeszcze dokładnie zapoznać się z obsługą tachografu, ponieważ każdy kierowca zobowiązany jest do posiadania ważnej Cyfrowej Karty Kierowcy, która z kolei zobowiązuje go do znajomości omawianego urządzenia.

Kiedy tachograf w busie jest niezbędny?

Wiemy już, czym jest tachograf cyfrowy oraz o czym należy pamiętać przed pierwszym wyruszeniem w trasę, ale czy zawsze w busie to urządzenie jest niezbędne? Warto pamiętać, że jest ono nieodzownym elementem wyposażenia we wszystkich pojazdach lub zespołach pojazdów (np. w busie z przyczepą), w których dopuszczalna masa całkowita przekracza 3,5 tony.

Dlatego też, jeśli zastanawiacie się, czy przy wykonywaniu transportu zarobkowego obowiązuje nas obowiązek przestrzegania norm pracy kierowcy i rejestrowania ich na tachografie, to odpowiedź jest jednoznaczna – tak, jeżeli dopuszczalna masa pojazdu lub zespołu pojazdów przekracza wspomniane powyżej 3,5 tony. Wówczas też do gry wchodzi rozporządzenie WE 561/2006 oraz ustawa o czasie pracy kierowców, które mówią nam, że zarówno przedsiębiorca, jak i kierowca są zobowiązani do przestrzegania czasu pracy, a co za tym idzie – używania tachografu cyfrowego.

Od kiedy tachograf w busie jest niezbędny? Przejście na tachograf cyfrowy

Od 2006 roku, wprowadzono obowiązek stosowania tachografów cyfrowych we wszystkich nowo zarejestrowanych busach i autobusach. Wcześniej oczywiście też obowiązek był egzekwowany, ale wówczas stosowano tradycyjne tachografy mechaniczne, które często były manipulowane i wskazywały niewłaściwe informacje. Jednakże wraz z rozwojem technologii wprowadzono cyfrowe rozwiązania, które na ten moment są o wiele bardziej niezawodne w porównaniu do poprzedników. Warto także pamiętać, że obecnie obowiązuje nas okres przejściowy, kiedy to musimy wymieniać już nawet tachografy cyfrowe! Poniżej przedstawiamy harmonogram nowych, inteligentnych tachografów drugiej generacji:

  • Do 21 sierpnia 2023 roku jest obowiązek montażu nowych tachografów drugiej generacji w nowo rejestrowanych samochodach ciężarowych powyżej 3,5 tony,
  • Do 31 grudnia 2024 roku obowiązuje nas pierwszy etap wymiany tachografów cyfrowych instalowanych przed czerwcem 2019 roku na urządzenia drugiej generacji w ruchu międzynarodowym,
  • Do 19 sierpnia 2025 roku trwa drugi etap wymiany tychże urządzeń, ale montowanych od czerwca 2019 roku do daty obecnej,
  • 1 czerwca 2026 roku tachografy cyfrowe drugiej generacji staną się obowiązkowe również w samochodach o dopuszczalnej masie całkowitej do 2,5 tony, w transporcie międzynarodowym.

Tachograf w busie z przyczepą – jak wyglądają przepisy?

Jak wiemy, aktualnie w przypadku busów do 3,5 tony nie musimy stosować tachografów. Sytuacja zmienia się jednak, gdy do busa przypięta jest przyczepa, a dopuszczalna masa całkowita przekracza wówczas wspomniane 3,5 tony. W takim przypadku stosowanie tachografu cyfrowego jest obowiązkowe, a za jego brak grozi nam kara w wysokości nawet 10.000 zł! Warto mimo to wiedzieć, że prawo przewiduje pewne wyjątki.

Zanim jednak powiemy o wyjątkach, najpierw zajmiemy się obowiązkami – tych w końcu jest znacznie więcej. Przede wszystkim w przypadku przewozów busem z przyczepą konieczne jest posiadanie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, licencji transportowej lub też zaświadczenia o przewozie drogowym na potrzeby własne – wszystko zależy od tego, jaki rodzaj transportu wykonujemy. Ponadto kierowca prowadzący takiego busa z przyczepą musi posiadać prawo jazdy właściwej kategorii. Zwolniony jest natomiast z tzw. kursu na przewóz rzeczy, o czym mówi nam art. 39a ust. 4  ustawy o transporcie drogowym.

Jeśli któraś z powyższych wytycznych nie zostanie wypełniona lub też wykonamy przewóz drogowy bez tachografu, dopuszczamy się naruszenia 6.1.1 załącznika nr 3 do ustawy o transporcie drogowym. Jest to najpoważniejsze naruszenie (NN), które grozi wszczęciem postępowania dotyczącego oceny dobrej reputacji i karą w wysokości 10.000 zł!

Jak jednak wspomnieliśmy na początku akapitu, również od tego prawa mamy wyjątki. Dlatego też istnieją sytuacje, kiedy bus z przyczepą nie wymaga tachografu. Owe przypadki zostały zapisane w art. 3 i art 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 561/2006. Wyłączenie z przepisów zawarte jest ponadto w umowie AETR, z tym że w odniesieniu do podmiotów spoza Unii Europejskiej. W Polsce używanie tachografu nie jest obowiązkowe w następujących sytuacjach:

  • Pojazdów lub zespołów pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 7,5 tony, które są używane do przewozu materiałów, sprzętu lub urządzeń wykorzystywanych przez kierowcę w trakcie pracy, dostawy rzeczy wyprodukowanych metodami rzemieślniczymi, pod warunkiem, że odległość nie przekracza 100 km od bazy przedsiębiorstwa, a prowadzenie takich pojazdów nie jest głównym zajęciem kierowcy oraz transport nie ma charakteru zarobkowego.
  • Pojazdów używanych w przypadku wypadków lub działań ratunkowych, w tym niekomercyjnego przewozu pomocy humanitarnej.
  • Pojazdów specjalistycznej pomocy drogowej, które poruszają się w promieniu 100 km od swojej bazy.
  • Pojazdów poddawanych próbom drogowym w celach rozwoju technicznego, naprawy lub konserwacji, a także nowych lub przebudowanych pojazdów, które jeszcze nie zostały dopuszczone do ruchu.
  • Pojazdów lub zespołów pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 7,5 tony, używanych do niehandlowego przewozu rzeczy.
  • Pojazdów użytkowych o statusie pojazdów zabytkowych zgodnie z przepisami danego państwa, wykorzystywanych do niekomercyjnego przewozu osób lub rzeczy.

Jak wypełnić tachograf w busie? Czyli obowiązki kierowcy busa

Wypełnianie tachografu w busie jest jednym z obowiązków kierowcy. Przed rozpoczęciem jazdy, kierowca musi więc wprowadzić swoje dane osobowe na karcie kierowcy i zainicjować rejestrację pracy. Podczas jazdy, tachograf rejestruje czas pracy, prędkość, dystans i inne istotne informacje. Po zakończeniu jazdy, kierowca również powinien dokonać odpowiednich wpisów dotyczących przerw i odpoczynku. W przypadku kontroli drogowej kierowca busa jest zobowiązany udostępnić kartę kierowcy i umożliwić odczyt danych z tachografu.

Tachograf w busie prywatnym – czy jest konieczny?

W przypadku prywatnych busów często pojawia się pytanie, czy tachograf jest wymagany, zwłaszcza jeśli nie są one wykorzystywane w celach komercyjnych. Otóż zgodnie z przepisami, tachograf w busie prywatnym o DMC do 7,5 tony nie jest konieczny, szczególnie jeśli pojazd nie jest używany do celów zarobkowych. Oznacza to, że jeśli korzystasz z samochodu wyłącznie do prywatnych celów, takich jak podróże rodzinne czy wycieczki z przyjaciółmi, nie musisz posiadać tachografu.

Jednak warto pamiętać, że istnieją pewne wyjątki od tej reguły. Jeśli decydujemy się na wynajem busa lub przewóz osób w zamian za odpłatność, wówczas tachograf staje się wymaganym urządzeniem. W takim przypadku, nawet jeśli nasz środek transportu jest prywatny, ale używany w celach komercyjnych, należy zainstalować tachograf i przestrzegać związanych z nim przepisów.

A co z w sytuacji, gdy np. prowadzimy jednoosobową działalność gospodarczą i samochód o DMC do 7,5 tony, ale poza pracą, chociażby w weekend chcemy przewieźć meble do naszego domu lub na działkę? Czy wówczas tachograf musi być używany? W takiej sytuacji jesteśmy również zwolnieni z obowiązku stosowania tachografu cyfrowego.